Kırgızistan’ın işkence ile sınavı

Åžahida Amanbayeva, Kırgızistan’ın Çüy bölgesine baÄŸlı Tokmok kentinde yaşıyordu. 2010 yılında komÅŸularının kızının öldürülmesinde suç ortaklığı yaptığı gerekçesiyle, 3 buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı.Cezaevine girdiÄŸinde 18 yaşındaydı.

Amanbayeva suçsuz olduÄŸunu iddia ediyor. Anlattığına göre, komÅŸu kızının erkek arkadaşıyla akÅŸam dışarı çıkabilmesi için aracı oldu, onu evden çağırdı. Ancak kızla erkek arkadaşı arasında tartışma çıktı; ertesi gün kızın cesedi bulundu, başına taÅŸla vurularak öldürülmüÅŸtü.

 ‘Suçu iÅŸkence ile itiraf ettirdiler’

Amanbayeva, suçun iÅŸkence altında kendisine zorla itiraf ettirildiÄŸini iddia ediyor:

“Tokmok ÅŸehri emniyet müdürlüÄŸü polisleri tarafından bana iÅŸkence yapıldı. Yüzümü tokatlayarak başıma poÅŸet geçirmeleri sonucu  suçu itiraf etmek zorunda kaldım. Daha sonra bununla ilgili savcılığa dilekçe yazdım. Ancak savcılık, kanıt olmadığı gerekçesiyle dilekçeyi reddetti”

Amanbayeva, 3  yıl süren davanın sonucunda beraat etti. Ancak, karşı tarafın itirazı ile yeniden yargılandı ve tekrar hapis cezasına çarptırıldı. Bu kez 4 yıl ceza aldı ancak cezaevinde kaldığı süre gözönünde bulundurularak serbest bırakıldı.

Anne Nurgul Amanbayeva  kızına iÅŸkence yapıldığı iddiasıyla ilgili sivil toplum kuruluÅŸları ve yetkililere baÅŸvurduÄŸunu, ancak destek alamadığını  anlatıyor:

“Tutuklandığı gün, gece 12’den sabah saat 5’e kadar kızıma hem manevi hem de fiziksel iÅŸkence yapılmış. Diz çöktürmüÅŸler. Bayılana kadar başına poÅŸet giydirmiÅŸler. Bunu avukata anlattık. Ancak avukat hiç bir ÅŸey yapmadı. Cezaevinde bulunduÄŸu üç buçuk yıl içerisinde kızım sakat kaldı. Tedavi de edilmedi”

Ailesi, Åžahida Amanbeyeva’nın cezaevinde yüzüne sopa ile vurulduÄŸunu, tokat ve tekme yediÄŸini  iddia ediyor.

‘Polisin kusurları saÄŸlığından etti’

Amanbayeva’nın avukatı da, cezaevinde kaldığı sürece müvekkiline sürekli  iÅŸkence yapıldığını  söylüyor.  Avukat KumuÅŸbek Ibıkeyev, polisin yaptığı eksiklik ve hatalar yüzünden mahkemenin üç buçuk yıla uzadığını ve bu süre içerisinde kızın saÄŸlığının kötüleÅŸtiÄŸini  belirtiyor.

Avukat, polislerin Åžahida Amanbayeva’yı, “konuÅŸursan 25 yıl hapis yatarsın” diyerek tehdit ettiÄŸini de söylüyor.

Hastaneden iÅŸkence raporu var

Åžahida Amanbayeva’nın iÅŸkenceye uÄŸradığına dair hastane raporu da var. Amanbayeva’ya destek olan Kılım-Åžamı Ä°nsan Hakları Örgütü uzmanı Rısbek Adamaliyev iÅŸkence muayene raporunun savcılığa verildiÄŸini ancak savcılık tarafından reddedildiÄŸini vurguladı. Tokmak kenti savcılığı, kıza ağır zarar verilmediÄŸi gerekçesiyle polislere  karşı dava açmamış.

BaÅŸsavcılık  ise Åžahida Amanbeyeva’ya  yapılan iÅŸkence  iddialarını medyadan öÄŸrendiklerini ve bununla ilgili baÅŸlatılan incelemenin henüz sonuçlanmadığını belirtti.

20 yılda 5 mahkûmiyet

BaÅŸsavcılığın verdiÄŸi bilgiye göre, 2011’de toplam 252 kiÅŸi, iÅŸkence gördüÄŸü iddiasıyla savcılığa suç duyurusunda bulundu. 50 kiÅŸi hakkında ceza  davası açıldı. 2012’de ise iÅŸkence gördüÄŸü iddiasıyla baÅŸvuranların sayısı 371’e çıktı; 31 dava açıldı. 2013’te baÅŸvuru sayısı 265 olurken açılan dava sayısı 18.

BaÅŸsavcılık SoruÅŸturmaları Denetleme Dairesi üst düzey savcısı Urmat Karıpbekov, Kırgızistan’ın bağımsızlığını kazandığı 20 yıl içinde sadece 5 polisin iÅŸkence gerekçesiyle cezaya çarptırıldığını söylüyor. Karıpbekov, Al jazeera'ya yaptığı açıklamada, açılan bir çok davanın ise tarafların kendi aralarında anlaÅŸmaları nedeniyle geri çekildiÄŸini kaydetti.